کابوس‌، برخلاف وحشت‌های شبانه، می‌توانند هم برای کودکان و هم برای والدین آنها بسیار وحشت‌زا باشند و اغلب ناشی از احساس ناامنی، اضطراب، ترس یا نگرانی هستند. این حالات واکنش‌های شایع و طبیعی ترس، نسبت به رویاهای ترسناک، هستند که معمولا در حدود سه سالگی آغاز می‌شوند و اوج آنها بین چهار تا شش سالگی است. دختران تا حدی دیرتر از پسران به آن دچار می‌شوند. براساس مطالعاتی که در سال ۱۹۵۹ توسط لاپوز و مانک انجام شده است، بیست و هشت درصد کودکان شش تا دوازده ساله کابوس‌های شبانه دارند. در حدود ده سالگی، دفعات این خواب‌های بد زیاد می‌شود و سپس مجددا افت می‌کند.

کابوس‌ها از جهات دیگری نیز با وحشت‌های شبانه تفاوت دارند: کودک ممکن است عرق کند، جیغ بکشد و نفس نفس بزند؛ در چنین حالتی می‌توان سریعا او را از خواب بیدار کرد، و معمولا دست کم تا حدی، خوابی که دیده است را به یاد خواهد آورد. کابوس‌ها می‌توانند در اثر بیماری یا درد، هیجان بیش از حد، ترس، اضطراب، برنامه‌های خشن تلویزیون و یا کم توجهی والدین نسبت به کودک ایجاد شود. با این که معمولا کودک نمی‌تواند دقیقا بگوید چه چیزی او را آزار می‌دهد، شما می‌توانید از روی رفتار او و گفتگو با او، سرنخ‌هایی به دست آورید. علت هر چه باشد، این امر صحت دارد که کودکان مضطرب، نگران و یا کودکانی که احساس ناامنی می‌کنند، بیشتر کابوس می‌بینند.مشاوره کودک و نوجوان

کودک را آرام کنید و به او اطمینان خاطر بدهید

معمولا بیشترین کاری که والدین می‌توانند برای کودکانی که دچار کابوس می‌شوند انجام دهند، این است که او را بیدار و آرام کنند و به او اطمینان خاطر بدهند که همه چیز «امن و امان است». کودک را در آغوش بگیرید و نوازش کنید ولی زیاد در مورد کابوس حرف نزنید و مسأله را بزرگ نکنید؛ زیرا ممکن است یاد بگیرد با استفاده از این روش جلب توجه کند. همچنین مهم نیست که در این هنگام، درباره موضوع کابوس صحبت کنید.

از هیجان بیش از حد جلوگیری کنید

تمام کودکان باید قبل از خواب آرام بگیرند و بنابراین خوب است که قبل از خواب به کودکان اجازه تماشای برنامه‌های تحریک‌آمیز یا ترسناک تلویزیونی را ندهیم، برای آنها داستان‌های ترسناک تعریف نکنیم و یا این که به آنها اجازه فعالیت بدنی زیاد را ندهیم. با این که تحقیقات، ارتباط بین تلویزیون و کابوس‌های شبانه را ثابت نکرده است، اما تجربه بسیاری از والدینی که ما می‌شناسیم نشان می‌دهد که محدود کردن تماشای برنامه‌های تلویزیون، در این مورد موثر واقع می‌شود.

گاهی مشاهده می‌شود کودک آنقدر پای تلویزیون می‌نشیند که نه‌تنها دچار یک سری مریضی‌ها می‌شود، بلکه باعث می‌شود که کودک کم‌تحرک شده و یا تنبل بار بیاید. گاهی اوقات خود والدین معترض هستند و به این نکته اشاره می‌کنند که کودکشان خیلی کُندرو است و ضعیف عمل می‌کند که باید در این مواقع به آنها بگوییم که علت اصلی این مشکلات، خود آنها هستند که چنین حمایت‌هایی از کودکان خود می‌کنند و آنها را ضعیف بار می‌آورند.

در مورد مشکلات، ترس‌ها و نگرانی‌های کودک با او گفتگو کنید

ب استفاده از نکاتی که از حرف‌ها و پاسخ‌های کودک در می‌یابید، سعی کنید زمینه‌های اصلی ناراحتی کودک را پیدا کنید در جریان روز درمورد کابوس‌های کودک با او صحبت کنید و بکوشید ترس‌ها و نگرانی‌های او را از بین ببرید. همچنین دور اندیش باشید و سعی کنید به تدریج کودک را برای حوادث رنج‌آور آماده کنید. مثلا می‌توانید او را بعد از یک سفر و یا تعطیلات، به مهدکودک ببرید؛ تا رفتن به مهدکودک برای او کمتر تنش‌زا شود. معمولا ترس‌های کودکان به دلیل بی‌اطلاعی آنهاست.

در مورد کابوس‌های تکراری، وارد عمل شوید

اگر کودک یک کابوس را مرتبا می‌بیند، ممکن است از مسأله خاصی رنج می‌برد. او را تشویق کنید در مورد کابوس‌ها صحبت کند و در روشنایی روز آن را به صورت یک تاتر ـ که البته پایان خوشی دارد ـ نمایش دهید.

تدابیری به آنها بیاموزید

در مورد کودکان بزرگ‌تر، این احساس که وسیله‌ای برای دفاع در مقابل کابوس‌ها دارند، اغلب مفید واقع می‌شود. کودک خردسالی را می‌شناختیم که همیشه زره‌اش را با خودش به رختخواب می‌برد تا در مقابل اژدها و غول‌ها محافظت شود. کودک دیگری با روشن گذاشتن یک چراغ رنگی احساس امنیت می‌کرد. شلی، دختر هشت ساله‌ای بود که وقتی با دعای ویژه‌ای از خدا می‌خواست که از او در مقابل شیرها و ببرها محافظت کند، خواب‌های ترسناک کمتری می‌دید.

منبع: مرکز مشاوره و روانشناسی ایران-مشاور کودک و نوجوان:کابوس دیدن کودک در خواب